دوره 14 (1401)
دوره 13 (1400)
دوره 12 (1399)
دوره 11 (1398)
دوره 10 (1397)
دوره 9 (1396)
دوره 8 (1395)
دوره 7 (1394)
دوره 6 (1393)
دوره 5 (1392)
دوره 4 (1391)
دوره 3 (1390)
دوره 2 (1389)
دوره 1 (1388)
موضوعات = تاریخ اسلام
تعداد مقالات: 77
تبیین تأثیر اندیشه و عملکرد اقتصادی امام علی (ع) بر توسعۀ تمدن اسلامی- با تأکید بر تمدن‌سازی حکومت‌های شیعی
دوره 14، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 39-56
چکیده
فعالیت‌های اقتصادی مسلمانان در سده‌های نخستین اسلامی در قالب نظام اقتصادی اسلام، که به جهش تولید و خلق ثروت انجامید، یکی از عوامل اصلی شکل‌گیری و توسعۀ تمدن اسلامی بوده است. در تدوین این نظام ... بیشتر
تحلیل و واکاوی تأثیرپذیری اعراب از آداب و رسوم ایرانی (مطالعۀ موردی: تفریح، خوراک و پوشاک)
دوره 14، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 57-74
چکیده
ایران با پیشینۀ فرهنگی و تمدنی غنی، همیشه با فرهنگ‌ها تعامل داشته و تأثیر بسزایی بر سرزمین‌ها، فرهنگ‌ها و تمدن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ... بیشتر
شکل‌گیری قدرت سیاسی و پیکربندی نظام مشروعیت مُرابِطون در اندلس
دوره 14، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 75-88
چکیده
مُرابِطون یکی از دولت‌های مهم اسلامی در قرن پنجم قمری/یازدهم میلادی بود که علاوه‌بر مغرب، در اندلس نیز حاکمیت یافت. گسست قدرت پس از امویان و استقرار دولت‌های ملوک‌الطوایفی در اندلس، وضعیت بی‌ثباتی ... بیشتر
تقابل جریان‌های فکری جهان اسلام مبتنی بر گونه‌شناسی ردیههای کلامی الفهرست ندیم
دوره 14، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 1-39
چکیده
مناظرات و مباحث فکری، از مدارس نخبگانی گرفته تا سطح عرصۀ سیاسی، همواره بخش مهمی از جریان‌های فکری جامعه بوده است. بخشی از بازتاب این مباحث، از کتاب‌ها و رسائل هر دوره درخور درک و دریافت است. ردیهنویسی، ... بیشتر
پیگیری سِیری تاریخی از تعامل تا تقابل؛ امویان با امام‌سجاد(ع)
دوره 14، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 57-70
چکیده
بررسی سیاست‌های امویان پس از ماجرای قیام امام‌حسین(ع) با امام‌سجاد(ع)، از موضوعات مهم در فهم تحولات سیاسی و اجتماعی شیعه در نیمۀ دوم سدۀ نخست قمری است؛ چون این موضوع نشان‌دهندۀ فعالیت‌های جامعۀ شیعی ... بیشتر
قزلباشان ایناللو و قمه‌زنی در شهر چادگان
دوره 14، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 71-84
چکیده
ایناللوها ازجمله قبایل ترک‌نژادند که در حکومت ممالیک شام نقش ویژه‌ای داشتند. پس از پیوستن این گروه به صفویان، با نام قزلباشان شاملو، یکی از آنها حاکم منطقۀ چادگان شد. اولاد او تا دورۀ پهلوی، در مقام ... بیشتر
ارزیابی روایت‌های تاریخی بخاری ناظر بر سیرۀ اعتقادی و فقهی پیامبر(ص) در پیش و پس از بعثت
دوره 13، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 21-38
چکیده
تعالیم رسول‌الله(ص) در تراث اسلامی، به شکل‌های گوناگون در کتاب‌های روایی و سیره بازتاب یافته است. صحیح بخاری یکی از مصادر مهم روایی اهل تسنن است که آموزه‌های نبوی را بررسی کرده است. او در این کتاب، روایت‌های ... بیشتر
رهیافت تاریخ‌نگارانۀ عباسقلی سپهر در شرح حال حضرت زینب(س) در کتاب ناسخ‌التواریخ
دوره 13، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 91-110
چکیده
در طول تاریخ، نوشتن کتاب در موضوع ائمۀ اطهار(ع)، خاندان پیامبر(ص) و نسب علویان همواره یکی از زمینه‌های علاقۀ شیعیان بوده است. با وجود این، نگارش اثری مستقل دربارۀ حضرت زینب(س) با عنایت علما و مؤلفان برجستۀ ... بیشتر
عُزّی، الهۀ سیاه در منابع اسلامی: واکاوی خاستگاه این انتساب با کمک منابع پیشااسلامی و باورهای سامیان باستان
دوره 13، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 53-71
چکیده
یکی از زمینه‌های بحث دربارۀ خدابانوان عربی واکاوی ویژگی‌های ایشان در منابع اسلامی است. در این زمینه، به طور ویژه برخی گزارش‌های مرتبط با الهۀ عُزّی درخور توجه است که در روایت‌های مربوط به انهدامش به‌مثابۀ ... بیشتر
تبیین تاریخی مؤلفه‌های همگرایی از منظر امام‌جواد(علیه‌السلام)
دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 1-18
چکیده
ظهور و حضور اندیشه‌های متنوع و متعدد فکری و فرهنگی در جهان اسلام پس از رحلت رسول‌الله(ص) تا به امروز، چالش ﻣﺴﺌﻠﮥ همگرایی امت اسلام را رقم زده است. دورة امامت امام‌جواد(ع) (203تا220ق/825تا882م) نیز فصل رونق ... بیشتر
خاندان فقیه حکومت‌کنندۀ عزفیان در سبته: فرازوفرود قدرت سیاسی و اقتدار علمیدینی
دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 55-68
چکیده
در طول سده‌های هفتم و هشتم قمری، عزفیان از خاندان‌های مشهور فقیه و عالم در شهر سبته بودند. آنها در مقام حکومت‌کننده، موفق شدند بیشتر به‌صورت نیمه‌مستقل بر این شهر و در برهه‌هایی بر چند شهر دیگر نیز ... بیشتر
بررسی روابط ایوبیان (حک 567تا658ق/1173تا1260) و صوفیه
دوره 12، شماره 4 ، دی 1399، ، صفحه 111-125
چکیده
در دورۀ ایوبیان (حک 567تا658ق/1173تا1260م)، وجود فرقه‌ها و مذهب‌های مختلف از چالش‌های مهم پیش روی آنها بود؛ به گونه‌ای که این دولت را مجبور کرد در قبال آنها سیاست‌های متفاوتی در پیش بگیرد. در این میان، از مهم‌ترین ... بیشتر
ملاحظاتی در باب نمود اعتقاد به «احکام نجوم» در تاریخ‌نگاری ابوحنیفه دینوری
دوره 12، شماره 3 ، مهر 1399، ، صفحه 1-16
چکیده
در تاریخ‌نگاری، مبحث اعتقادداشتن یا اعتقادنداشتتن مورخ به «احکام نجوم»، از نکات مهم و در کانون توجه است. ابوحنیفه دینوری، از مورخان بزرگ تمدّن اسلامی در قرن سوم قمری/نهم میلادی، کتاب اخبارالطوال ... بیشتر
بررسی و تحلیل تاریخی نقش اندﻳﺸﮥ مصلحت‌گرایی در ﻏﻠﺒﮥ نظام خلافت بر نظام امامت در شکل‌گیری و ادارﮤ دولت اسلامی از سال 11تا13ق
دوره 12، شماره 3 ، مهر 1399، ، صفحه 17-34
چکیده
رحلت پیامبر اسلام(ص) نقطه‌عطفی در تاریخ اسلام بود و در ساختار ادارﮤ جاﻣﻌﮥ اسلامی، سرآغاز شکل‌گیری نظام سیاسی جدیدی شد. دولت نوپای اسلامی برای اداﻣﮥ حیات خود، با دو راهبرد خلافت و امامت مواجه شد. طرفداران ... بیشتر
قدمگاه، اثر جای پای طبیعی یا حجاری و جایگاه آن در باورهای مذهبی ایرانی‌ها در پیش و پس از ظهور اسلام
دوره 12، شماره 3 ، مهر 1399، ، صفحه 35-50
چکیده
قدمگاه‌ها مکان‌های مقدسی‌اند که در ایران قدمت تاریخی و قدیمی دارند و در حکم میراثی فرهنگی و مذهبی شناخته می‌شوند. در بیشتر مواقع، جای پای مقدسی در قدمگاه‌ها نصب شده است که بیشتر آنها به امام هشتم، ... بیشتر
روش‌شناسی فرهنگی دعوت و جلب اطاعت در قیام عاشورا
دوره 12، شماره 3 ، مهر 1399، ، صفحه 83-98
چکیده
این پژوهش با تحلیل و هم‌سنجی گزاره‌های تاریخی موجود در منابع کهن، این مسئله را واکاوی می‌کند: در قیام عاشورا، برای دعوت و جلب اطاعت عموم جامعه چه روشی در پیش گرفته شد؟ براساس یافته‌های پژوهش حاضر، دعوتگران ... بیشتر
بررسی و تحلیل مؤلفه‌های مشروعیتیابی حکومت حسن بن زید علوی (250تا270ق/865تا884م)
دوره 12، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 53-70
چکیده
در مناسبات حکومت‌ها با مردم، مشروعیت از بنیان‌های اساسی است. حکومت‌ها با توجه به مقتضیات مکانی‌زمانی و ویژگی‌های درون حاکمیتی خود، برای کسب مشروعیت، از مؤلفه‌های مختلف استفاده می‌کنند. هدف حکومت‌ها ... بیشتر
بررسی و نقد پروژﮤ بازسازی میراث حسن حنفی
دوره 12، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 105-124
چکیده
میراث و تجدد، چالش‌انگیزترین و شاید حساس‌ترین ﻣﺴﺌﻠﮥ دویست سال گذﺷﺘﮥ جهان اسلام است. دربارﮤ این مسئله، خوانش‌ها و رویکردهای متفاوت و گاه متناقض و افراطی و تفریطی شکل گرفته است. بی‌تردید این مسئله ... بیشتر
الزامات سیاسی خلفای عصر اول عباسی در توجه به اجتماع علمی
دوره 12، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 41-58
چکیده
به علت نقش سازندﮤ اندیشمندان و تنوع کارکردهای آنان در جوامع، بررسی راﺑﻄﮥ بین نهادهای دولتی و طبقات علمی از اهم مطالعات تاریخی محسوب می‌شود. به طور مسلم، بدون آگاهی از نیازمندی‌های سیاسی حکومت‌ها، ... بیشتر
تعیین محدوده یثرب/مدینه در دوره پیامبر؛ رویکردی انتقادی به مطالعه‌های خاورشناسی
دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 35-49
چکیده
در ابتدای دوران اسلامی، یثرب از سکونتگاه‌های عمده منطقه حجاز بود. به‌علت مهاجرت پیامبر(ص) به آنجا و شکل‌گیری حکومت پیامبر در آن سرزمین و همچنین نزول بخش درخور توجهی از پیام‌های الهی در یثرب، این سکونتگاه ... بیشتر
پژوهش تاریخی مولفه‌های گفتمان یهودی
دوره 10، شماره 4 ، دی 1397، ، صفحه 39-60
چکیده
روش روایتگری مستشرقان از تاریخ پیامبر اسلام، از قواعد و ضوابط نانوشته و پذیرفته‌شده‌ای ﺗﺄثیر پذیرفته و با اثرپذیری از تفسیر برخی مستشرقان یهودی شکل گرفته و به مرور زمان، به گفتمانی حاکم تبدیل شده ... بیشتر
بررسی تطبیقی روش جغرافیایی ابن‌رسته در مقایسه با دیگر جغرافیدانان مکتب عراقی (با تکیه بر منابع جغرافیایی یعقوبی، ابن‌فقیه و ابن‌خرداذبه)
دوره 10، شماره 2 ، مرداد 1397، ، صفحه 1-11
چکیده
توجه به دانش جغرافیا و گسترش این علم در نزد مسلمانان موجب شد در قرون 4و5قمری/10و11میلادی دو مکتب جغرافیایی به نام‌های عراقی و بلخی شکل گیرد. هرکدام از این دو مکتب در خلق آثار خود اصولی به کار گرفتند. ابن‌رسته ... بیشتر
تحلیل آماری رفتارشناسی قبایل عرب ساکن حجاز در مقابل دعوت پیامبر اسلام(ص)
دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 229-245
چکیده
با ظهور اسلام در شبه‌جزیرﮤ عربستان ساختار غیرمتمرکز و توسعه‌نیاﻓﺘﮥ آن دچار لغزش شد. نظام اجتماعی و سیاسی حاکم بر آن که بر قبیله مبتنی بود، برای اداﻣﮥ حیات و بقای خود واکنش نشان داد. در این میان برخی ... بیشتر
مسئولیت یزید در واﻗﻌﮥ کربلا و شهادت امام‌حسین(ع)
دوره 9، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 33-49
چکیده
موضوع دخالت‌کردن یا دخالت‌نکردن یزید در شهادت امام‌حسین(ع) و پدیدآوردن واﻗﻌﮥ کربلا از همان آغاز، محل اختلاف بود. تبرئه‌جستن یزید از قتل امام(ع) به این اختلاف دامن زد و در طول زمان، بر شدت آن افزوده ... بیشتر
زمینه‌ها و دلایل به کارگماری و برکناری عماربن‌یاسر از فرمانروایی کوفه
دوره 9، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 51-71