سیدصاحب برزین؛ محمد توکلیان
چکیده
پژوهشگرهای خارجی و داخلی تاکنون پژوهش‌های ژرف و بررسی‌های موشکافانه‌ای دربارۀ نقوش برجستۀ ساسانی انجام داده‌اند. این پژوهش‌ها که به‌طور مداوم از آغاز قرن بیستم میلادی شروع شد و تا عصر حاضر ادامه ...
بیشتر
پژوهشگرهای خارجی و داخلی تاکنون پژوهش‌های ژرف و بررسی‌های موشکافانه‌ای دربارۀ نقوش برجستۀ ساسانی انجام داده‌اند. این پژوهش‌ها که به‌طور مداوم از آغاز قرن بیستم میلادی شروع شد و تا عصر حاضر ادامه دارد، به رمزگشایی و روشن‌شدن حقایق بسیاری از این نقوش، به‌ویژه تعیین هویت افرادی که در آن حضور دارند، منجر شد و تاحدودی، به پیداشدن قعطعه‌های گمشدۀ این پازل سردرگم کمک کرد. متأسفانه به علت فرسایش فراوان و آسیب‌دیدگی شدید این نقوش، تشخیص هویت افرادی که در آن حضور دارند، کمی با دشواری روبه‌روست.هدف این مقاله تعیین هویت فردی است که در سنگ‌نگارۀ شمارۀ سه بیشاپور، در تنگ‌چوگان کازرون، زیر سُم اسب شاپور به‌اصطلاح لگدمال شده است. بر همین اساس و با مقایسة آن با دیگر نقوش، نظر جمعی پژوهشگرهای این عرصه بر گوردیانوس سوم بودن (Gordyanos III) این فرد است؛ اما جزئیات پوشاک و چهرة این فرد، با دیگر نقوشی که در آن امپراتور رومی به تصویر کشیده شده است، کمی متفاوت است. با توجه به هم‌زمانی حملة والریانوس (And the Rianus) و قدرت‌گرفتن اُدیناتوس، امیر پالمیری در بین‌النهرین و سوریه که به رقیبی جدی برای شاپور بدل شد، احتمال می‌دهیم سنگ‌نگارة شمارة سه روایتی از بازه زمانیِ 250تا268م باشد. در ادامه، تلاش می‌شود با بازنگری در تاریخ تحولات سیاسی ساسانیان و هماهنگ‌سازی و مقایسة آن با نقوش شاپور یکم در بیشاپور و نقش رستم و دارابگرد که در آن امپراتورهای رومی حضور دارند و همچنین با کمک‌گیری از علم سکه‌شناسی، هویت این شخص روشن شود.
